Sinds 19 september 2021 was de vulkaan op La Palma 85 dagen actief en spuwde tijdens de uitbarsting lava, vulkanische bommen, lapilli en enorme hoeveelheden vulkanische as uit. Een paar dagen later, op 28 september, bereikte de lava voor het eerst de westkust, hoewel het niet de enige keer zou zijn. Toen de vulkanische activiteit ophield, waren er twee nieuwe lavadelta's ontstaan aan de kust van het eiland, waarvan er één bovenop een oudere delta lag die zich in 1949 had gevormd na de uitbarsting van de vulkaan San Juan.
Op weg naar zee veranderde de lava het landschap van de Aridane-vallei volledig. Maar dit scenario biedt nieuwe kansen voor de biodiversiteit op La Palma. Zoals de geschiedenis van het eiland laat zien, heeft de natuur zich altijd aan weten te passen als er nieuwe vulkanen werden gevormd, dus verwacht wordt dat er weer leven zal ontstaan op veel van de plaatsen die nu door lava zijn bedekt.
Het effect van de temperatuur van de lava in contact met de zee
Op weg naar de Atlantische Oceaan daalde de temperatuur van de lava van 1.200 ºC, temperatuur van basaltlava op het moment dat het aan het aardoppervlak uitvloeit, tot 900 ºC aan de kust. Toen de lava in contact kwam met het water, dat een temperatuur van ongeveer 23 ºC had, vormden er zich plotseling grote stoompluimen als gevolg van de thermische schok. Deze wolken staan bekend als laze, een technische term die een combinatie is van de Engelse woorden lava en haze (stoom), aangezien er een zure mist wordt gevormd die voornamelijk bestaat uit waterdamp en kleine hoeveelheden zoutzuur.
De stoompluimen werden gevolgd door het ontstaan van twee lavadelta's, die tegenwoordig zo'n 43 hectare nieuw land aan de kustlijn van La Palma vormen. Deze zijn eigendom van de staat en een erfgoed voor iedereen. Dit proces is hetzelfde als dat van de zeven voorgaande historische uitbarstingen op het eiland, zoals de uitbarsting van de vulkaan San Juan in 1949 of die van Teneguía in 1971, en in de nieuwe gebieden waarvan talrijke bananenplantages werden aangelegd.
Het nieuwe leven van de 'lage eilanden' van de vulkaan
Deze twee nieuwe delta's worden in de volksmond door de bewoners van La Palma aangeduid als de ‘lage eilanden’. Deze ontwikkelen zich langzaamaan in de loop van de tijd. Op dit moment is de snelste reactie de vorming van nieuwe stranden geweest. Verder naar beneden, in de lava die zich onder de zeespiegel heeft opgehoopt, vindt de biodiversiteit al zijn weg. Dit nieuwe mineraalrijke habitat wordt inmiddels al gekoloniseerd door macroalgen, die verschijnen in de intergetijdengebieden. In deze nieuwe omgeving zijn ook zeepaling, tongschar en papagaaivissen te zien.
Hoe het landschap op La Palma verandert na de uitbarsting
De hoge eisen die dit type natuurlandschap stelt, zal leiden tot het ontstaan van een nieuwe flora. Dit is het geval van de Cabezón de Teneguía, een endemische soort distel zonder stekels (Cheirolophus junonianus) die alleen voorkomt in Fuencaliente en die alleen groeit rond het harde gesteente dat grenst aan wat vijftig jaar geleden lavastromen waren.
Met dank aan dr. Juana Vegas Salamanca, coördinatrice van de Onderzoeksgroep Erfgoed en Geodiversiteit van het Spaans Instituut voor Geologie en Mijnbouw (Hoge Raad voor Wetenschappelijk Onderzoek) voor de informatie in dit artikel.